HET ONTWERP: IN BALANS MET DE NATUUR
De Willem Arntsz Hoeve werd gebouwd als psychiatrische instelling in 1906. Het beroemde ontwerp van Poggenbeek ging uit van de aanwezige natuurwaarden, bracht harmonieus verstrooide bebouwing aan in het aanwezige glooiende landschap. Dit alles vanuit de visie dat de natuur ontspannend en heilzaam is en de mens deze hard nodig heeft voor zijn eigen gezondheid. Dit concept is wel eens samengevat als de 'ziel van de WA Hoeve'. Het is juist dit concept dat weer hypermodern is: Green Mental Health als een van de belangrijke diensten die de natuur ons levert en zelfs in geld is uit te drukken. We hebben de natuur nodig voor onze gezondheid.
ZELFVOORZIENENDE LEEFGEMEENSCHAP
De eerste patiënten woonden op de boerderij en vormden samen met hun verzorgers een zelfvoorzienende leefgemeenschap. Ze werkten in de moestuin, deden aan land- en tuinbouw en wandelden voor hun rust in de omgeving. Ook dit thema is weer actueel: Kringloopeconomie. De sfeer van toen is nog steeds te voelen. Tussen het ruime groen zijn een aantal historische, her en der verspreide paviljoens inmiddels rijksmonument.
De moestuin is nog steeds in bedrijf, maar nu als laagdrempelige lokale vereniging 'TVEO' (Tuinvereniging Eigen Oogst), die biologisch tuinieren en biodiversiteit bevordert. Helaas staat met de bouwplannen ook haar voortbestaan op het spel.
De moestuin wordt deels omzoomd door een historische warmtemuur. TVEO zet zich in voor behoud en restauratie.
Iets verder zijn nog delen te zien van de oude manier van bemesten: Een historisch uniek rioleringssysteem naar de vloeivelden.
De velden zijn nu onderdeel van Utrechts Landschap en worden ieder jaar ecologisch ingezaaid met graan, waarbij ook inheemse planten kans krijgen op te komen.
HEILZAAM EVENWICHT
Het verstilde landschap trekt al decennialang wandelaars en natuurliefhebbers aan, die het gedachtegoed van de vorige eeuw nog iedere dag ervaren: een uniek historisch stukje erfgoed dat al die tijd bewaard en gekoesterd is door zowel de instelling als haar omwoners. Tegelijkertijd is het een uiterst actueel voorbeeld van hoe betekenisvol en heilzaam een natuurlijk evenwicht er uit ziet.
SOCIAAL EN INCLUSIEF
Tot de 'ziel van de WA Hoeve' hoorde ook het sociale en inclusieve karakter. Het idee van de eigen leefgemeenschap in een natuurlijke omgeving en in hechte relatie met de dorpsbewoners heeft altijd bestaan en heeft door de jaren heen steeds weer andere vormen gekregen.
De respectvolle betrokkenheid bij elkaar was het cement van de Dolderse samenleving. De instelling was hierin vaak vernieuwend, bottom-up, met een groot hart voor sociale en ecologische initiatieven, stond open voor kunstenaars, creatieve denkers, voor mensen die zich buiten de gebaande paden bewogen, kwetsbaren en sterken, patiënten en niet-patiënten.
Het inclusieve karakter en de sociale cohesie met het dorp dreigen met de bouwplannen te verdwijnen. De planvorming heeft het dorp verdeeld. Veel betrokkenen zijn teleurgesteld.